ΑΝΟΙΑ
Ως άνοια ορίζουμε την έκπτωση από ένα επίπεδο μνήμης (απώλεια μνήμης) συν μια διαταραχή σε μια ή και περισσότερες νοητικές λειτουργίες του ατόμου (όπως είναι η ομιλία του, η κριτική του ικανότητα, ο προσανατολισμός στον χώρο) ή μια αλλαγή συμπεριφοράς.
ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ δηλαδή για να πούμε ότι κάποιος έχει άνοια να έχει ΜΟΝΟ διαταραχή της μνήμης, εάν και πολλές φορές αυτό μπορεί να είναι το αρχικό σύμπτωμα. Η άνοια αφορά σε άτομα κυρίως άνω των 65 ετών που αποτελούν αυτή την στιγμή το 1/5 του πληθυσμού και ως το 2030 θα αποτελούν το 1/4.
Το 80% περίπου των ασθενών με άνοια έχουν την Νόσο του Alzheimer, ενώ άλλες μορφές άνοιας είναι η αγγειακή άνοια, η μετωποκροταφική άνοια και η άνοια με σωμάτια του Lewy. Υπολογίζεται ότι περίπου το 1/3 των ανθρώπων που είναι πάνω των 85 ετών έχει Νόσο Alzheimer, στην Ελλάδα πάσχουν δηλαδή τουλάχιστον 150.000 άτομα από την νόσο. Είναι στην Ελλάδα η 4η αιτία θανάτου μετά τα καρδιακά νοσήματα, τον καρκίνο και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
H νόσος είναι πολυπαραγοντική, δηλαδή ο κίνδυνος εμφάνισης της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως είναι, εάν υπάρχουν παθήσεις στην ηλικία των 40- 60 που επηρεάζουν τα αγγεία (όπως είναι η πίεση, ο Σακχαρώδης Διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία, η παχυσαρκία, το κάπνισμα), οι διατροφικές συνήθειες, το επίπεδο της μόρφωσης αλλά και των νοητικών «ασκήσεων» που κάνει ένας άνθρωπος, η κληρονομικότητα. Η διάγνωση της νόσου στα αρχικά, αλλά κρίσιμα στάδια, μπορεί να είναι δύσκολη και μπορεί να χρειαστούν ειδικά τεστ μνήμης και δεξιοτήτων. Τα συμπτώματα της νόσου είναι: ο ασθενής αρχικά ξεχνά ονόματα, επαναλαμβάνει τηλεφωνήματα στους οικείους για να πει τα ίδια, έχει περιστασιακά δυσκολία στην εύρεση των σωστών λέξεων, ελαττωμένη ευφράδεια λόγου, το ντύσιμο του είναι λιγότερο προσεγμένο, αποφεύγει δουλειές στο σπίτι, είναι πιο αποτραβηγμένος και ίσως πιο ευερέθιστος. Όσο προχωράει η νόσος ο ασθενής ξεχνάει πλέον και συγγενικά πρόσωπα, δεν μπορεί να θυμηθεί οτιδήποτε πρόσφατο, δυσκολεύεται να παρακολουθήσει μια συζήτηση, παρανοεί συχνά, έχει αναστρέψει την ημέρα με την νύχτα, επιτίθεται λεκτικά στους συγγενείς, έχει λάθος ένδυση (π.χ. πολλά ρούχα ενώ είναι καλοκαίρι), δεν μπορεί να χειριστεί χρήματα ή να οδηγήσει, θέλει να φύγει «να πάει σπίτι του» ενώ είναι στο σπίτι του, χρειάζεται βοήθεια στο ντύσιμο και στο φαγητό. Στο τελικό στάδιο ο ασθενής δεν μιλάει, δεν καταλαβαίνει, είναι σε ψυχοκινητική διέγερση, δεν μπορεί να ντυθεί ή να φάει μόνος του, δεν μπορεί να μετακινηθεί και καθηλώνεται στο κρεβάτι.
Εκτός από τον ασθενή η νόσος επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και το οικογενειακό περιβάλλον που είναι κυρίως οι φροντιστές αυτών των ατόμων. Η επίδραση είναι ψυχολογική -το 40% των φροντιστών πάσχει από κατάθλιψη-, σωματική και οικονομική. Θα πρέπει να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους του φροντιστή για να μπορέσει να διατηρηθεί ένα επίπεδο καθημερινής λειτουργικότητας. Επίσης θα πρέπει να βρεθούν και νέοι τρόποι μη λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ φροντιστή και ασθενή. Βασικοί κανόνες επικοινωνίας είναι: δεν μαλώνουμε με τον ασθενή και δεν τον τιμωρούμε, σεβασμός στις παλαιές συνήθειες ή αρχές του ασθενούς, επικέντρωση στις ικανότητες του ασθενούς, ζητάμε τη γνώμη του (π.χ. τι θέλει να φάει), του δίνουμε χρόνο σε ότι κάνει.
Η άνοια είναι μια πολυέξοδη νόσος και για την πολιτεία. Τα ταμεία μετά από τα καρδιαγγειακά και τον καρκίνο ξοδεύουν τα περισσότερα λεφτά για την άνοια. Η συμμετοχή του ασφαλισμένου στα φάρμακα είναι 0% και δικαιούται επίδομα εάν έχει γνωμάτευση νευρολόγου.
Τα φάρμακα για την άνοια είναι σχετικά λίγα, αλλά συμβάλλουν σαφώς στην επιβράδυνση της νόσου και στην διατήρηση ενός επιπέδου λειτουργικότητας. Επίσης υπάρχουν και σε μορφή αυτοκόλλητου και σιροπιού για την πιο εύκολη χορήγηση.
