Βρουξισμός ονομάζεται η σύσπαση της κάτω γνάθου που οδηγεί σε σφίξιμο, τρίψιμο δοντιών σε μόνιμη βάση και χωρίς να είναι συνειδητό. Ο βρουξισμός μπορεί να συμβαίνει νύχτα κατά τον ύπνο, οπότε μπορεί να γίνονται αντιληπτοί ήχοι κατά τη διάρκεια του ύπνου από τον/την σύντροφο του ασθενούς. Ο ασθενής μπορεί να ξυπνάει το πρωί με αίσθημα σφιξίματος ή ακόμα και πόνου στην γωνία της κάτω γνάθου (στους μασητήριους μύες). Επίσης μπορεί να συμβαίνει και την ημέρα (πιο συχνό στις γυναίκες) και ο ασθενής να αισθάνεται μόνιμα μια τάση στην κάτω γνάθο. Πάντως και στις δυο περιπτώσεις, το αργότερο με μια επίσκεψη στον οδοντίατρο, ο οποίος θα διαπιστώσει φθορές ή ακόμη και ράγισμα στα δόντια, θα τεθεί η διάγνωση. Οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν μια «γωνίωση» στην κάτω γνάθο, που κάνει το πρόσωπο τους να δείχνει πιο αυστηρό.
Ο βρουξισμός μπορεί και να αφορά στο 20% των ενηλίκων (κυρίως γυναίκες) και το ποσοστό είναι ακόμα μεγαλύτερο στα παιδιά.
Αίτια του βρουξισμού είναι το καθημερινό άγχος ή το γενικευμένο άγχος, η παρατεταμένη σωματική κόπωση, οι διαταραχές του ύπνου (όπως άπνοια και ροχαλητό), το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση SSRI (δηλ. συγκεκριμένης κατηγορίας αντικαταθλιπτικών), η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης και η χρήση ναρκωτικών (κυρίως κοκαΐνης).
Δεν είναι πλήρως κατανοητός ο μηχανισμός με τον οποίο εμφανίζεται ο βρουξισμός. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της νευρολογίας για αυτό το σύμπτωμα είναι μεγάλο, γιατί πολλές νευρολογικές παθήσεις συνυπάρχουν με βρουξισμό (όπως π.χ. η ημικρανία). Κινητικοί νευρώνες στο στέλεχος του εγκεφάλου, η παρεγκεφαλίδα (μια κεντρική δομή υπεύθυνη για την ισορροπία!) αλλά και κινητικές και αισθητικές περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού φαίνεται ότι συμμετέχουν στο matrix του βρουξισμού. Άρα βλάβες σε αυτές τις περιοχές ή υπερδιέγερση τους ίσως να προκαλούν τον βρουξισμό. Στην Ημικρανία, μια νευρολογική πάθηση στην οποία έχουμε αυτήν την «ευαισθησία» σε σχεδόν όλο τον εγκέφαλο δεν είναι τελικά σπάνιο να συνυπάρχει και ο βρουξισμός.
Έτσι υπέπεσε στην αντίληψη μας ότι πολλοί ημικρανικοί ασθενείς αν ερωτηθούν αναφέρουν τα συμπτώματα του βρουξισμού πολλές φορές χωρίς να τα έχουν οι ίδιοι συσχετίσει με την ημικρανία. H σχέση αυτή γίνεται ακόμη πιο σαφής με τη διαπίστωση ότι τόσο ο βρουξισμός όσο και η χρόνια ημικρανία έχουν πολύ καλή ανταπόκριση στην έγχυση της Αλλαντικής τοξίνης τύπου Α (το γνωστό Botox). Για να γίνουμε πιο σαφής: σε ενήλικες ασθενείς με χρόνια ημικρανία που χορηγούμε σε διάφορα σημεία του κεφαλιού Botox (στο μέτωπο, στους κροτάφους, στη βάση του κρανίου και στον αυχένα σύμφωνα με διεθνές πρωτόκολλο) αν κάνουμε δυο μόνο επιπλέον εγχύσεις (μια δεξιά και μια αριστερά στον μασητήρα μυ) στην κάτω γνάθο -σε όσους αναφέρουν βρουξισμό- τα αποτελέσματα είναι καλύτερα και για την ημικρανία και για το βρουξισμό. Αρκετές φορές οι ασθενείς αναφέρουν μεγαλύτερη βελτίωση στα συμπτώματα του βρουξισμού σε σχέση με τον πόνο της ημικρανίας.
Η έγχυση του Botox γίνεται στους μασητήρες μύες πάνω από τη γωνία της κάτω γνάθου δεξιά και αριστερά (βλ. σχήμα). Επειδή ο μασητήρας μυς είναι ένας μεγάλος και βαθύς μυς η έγχυση είναι εντελώς ανώδυνη. Είτε σε ασθενείς που έχουν ημικρανία είτε σε ασθενείς που δεν έχουν ημικρανία (όπου η έγχυση γίνεται μόνο στους μασητήρες) το Botox, κατά την άποψη μας, αποτελεί τη μόνη λύση στον βρουξισμό. Οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ή τα ειδικά «μασελάκια» που χορηγούνται δεν είναι αποτελεσματικά και πολλές φορές δεν τα ανέχονται και οι ασθενείς. Από την άλλη, η αλλαντική τοξίνη τύπου Α είναι μια απολύτως ασφαλής λύση, δρα τοπικά και μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε 3 – 4 μήνες.
